Fantastic Fungi: The Magic Benneath Us là phim tài liệu độc lập thực hiện năm 2019, nhằm truyền tải tới người xem kiến thức diệu kỳ về nấm, hay rộng hơn là giới Nấm. Có ai ngờ rằng loài vật khiêm tốn, với sự hiện diện hiển nhiên này lại có những tác động lặng thầm mà lớn lao đến thế giới ta đang sống. Về khía cạnh sinh học, môi trường hay y khoa…v.v, giới Nấm là một vũ trụ kì bí kêu gọi con người bước vào và tìm chiếc chìa khóa có thể giải quyết những vấn đề lớn lao.
Fantastic Fungi hiện đang được chiếu tại Netflix và các nền tảng trực tuyến khác.
Đừng lo, bài viết sau không tiết lộ nội dung phim.
Một bộ phim lôi cuốn
Điều khó khăn duy nhất cản trở người xem dấn thân vào Fantastic Fungi có thể là… chính đề tài của nó. Ừ thì nấm, quá hiển nhiên rồi. Ai lại quan tâm làm cả bộ phim dài 1h20′ về thứ không đẹp mắt lắm, có thể hốt cả nắm ngoài chợ và thật khó phân biệt. Có nấm rẻ, có nấm cực đắt, nhưng chưa bao giờ là media sensation. Ở Nấm có điều huyền bí, chúng không phải thực vật mà là một giới riêng. Ta không thể sống thiếu nấm, nhưng chúng không toát ra mãnh lực khiến ta tìm hiểu và công nhận nó hơn.
Thế nhưng nếu đã quyết định bấm vào bộ phim, bạn sẽ bị cuốn hút ngay từ những giây đầu, với hình ảnh time-lapse và giọng thuyết minh đầy mê hoặc của Brie Larson. Ngay từ những giây đầu, bộ phim cho ta cảm giác quan trọng về nấm, rằng chúng không hề đơn giản mà đã đồng hành cùng Trái Đất từ thuở sơ khai, bao phủ vạn vật, mang trí tuệ của hàng tỷ năm. Nấm là biểu tượng của hủy diệt và tạo sinh, của kiến thức sơ khai và kết nối vĩ đại trong tự nhiên.
Về khía cạnh khoa học sẽ có nhiều điều cho các nhân vật trong giới nhận xét, nhưng trước hết với tư cách là phim tài liệu, Fantastic Fungi thỏa mãn các tiêu chí về thị giác, âm thanh và cách dẫn chuyện lôi cuốn. Giọng thuyết minh truyền cảm của Brie Larson trao cho giới Nấm một nhân cách và quả thật đây là những sinh vật rất cá tính.
Phim đầy cảm xúc
Bạn sẽ phân hủy. Tôi sẽ phân hủy. Chúng ta đều sẽ chết. Nhưng không sao cả, vì chúng ta sẽ đi vào vũ trụ nấm. Chúng ta sẽ mãi mãi tồn tại bên nhau trong ma trận phân tử nấm.
Paul Stamets – Fantastic Fungi
Phim theo chân Paul Stamets, nhà nấm học và là doanh nhân Mỹ, người có cơ duyên kỳ lạ với nấm. Vốn tốt nghiệp cử nhân nhưng không đi theo con đường học thuật cao hơn (do chứng nói lắp), kiến thức về nấm của Paul là tự học và cũng nhờ không bám theo một lộ trình nghiên cứu cứng nhắc, ông có cách nhìn khác thường hơn dẫn đến những phát hiện giá trị về giới Nấm. Paul có 5 bằng sáng chế liên quan đến ứng dụng nấm trong các chế phẩm sinh học.
Fantastic Fungi mang đầy tinh thần của Paul Stamets, không nặng nề tính học thuật mà đề cập thẳng vào công dụng diệu kỳ và những việc họ nhà Nấm đang âm thầm tác động đến thế giới. Ngoài ra, Paul còn có những chia sẻ riêng tư, về cách nấm gián tiếp hoặc trực tiếp tác động đến cuộc đời ông, từ chữa tật nói lắp (một cách gián tiếp qua trải nghiệp thức thần) đến chữa ung thư cho mẹ, trao cho ông và nhiều người khác một công việc…v.v.
Paul Stamets là một trong những nhân vật đi đầu trong công cuộc nghiên cứu và ứng dụng nấm, đồng thời truyền cảm hứng cho nhiều người học tập, tiếp tục thực hiện con đường ông đi. Trong một tập của loạt phim Hannibal còn đặt tên nhân vật sát nhân trồng nấm Eldon Stamets theo tên của Paul.
Những kiến thức kỳ thú
Một điều đương nhiên nữa là Fantastic Fungi cung cấp những kiến thức kỳ thú, thậm chí mang tính mặc khải. Trong phim tài liệu này, nấm hiện lên là người hùng của thời đại mới. Bạn có biết, thực vật có thể liên lạc, nhận diện nhau thông qua sợi nấm? Nấm, hay sợi nấm tạo nên mạng lưới dẫn truyền giúp các cây mẹ liên lạc với cây con, trao đổi dinh dưỡng cho nhau, cân bằng lượng CO2 trong đất.
Phim chứa lượng lớn kiến thức nhưng không nhồi nhét mà mượt mà dẫn ta đi từ hiểu biết về mạng lưới của nấm cho đến cách nấm cứu những người lính Anh trong thế chiến, hay cách nấm có thể là chìa khóa để cứu loài ong, loài chịu trách nhiệm cho 2/3 đa dạng sinh học Trái Đất. Từ những nghiên cứu về nấm thức thần ở thập niên 70s cho đến chính sách đàn áp vì lý do chính trị, hay tia sáng nấm mang lại cho bệnh nhân trầm cảm nhưng bế tắc trong việc thương mại hóa khiến chúng chỉ mới ngấp nghé phòng thí nghiệm.
Kết
Từ những điều trên, Fantastic Fungi đặt ra vấn đề bảo vệ môi trường, bảo vệ rừng nguyên sinh, nơi trú ngụ của những loài nấm cổ hình thành nên giới Nấm, ẩn chứa các hợp chất tiềm năng chống lại đại dịch. Phá hoại rừng là phá hoại tiềm năng chữa trị những căn bệnh giới y khoa chưa chinh phục được. Nâng cao nhận thức con người về tầm quan trọng của nấm sẽ mở lối cho các nghiên cứu về giới này được đầu tư.
Nấm không chỉ có công dụng lớn lao trong khoa học và đời sống mà về mặt tâm linh, nấm còn là mối liên kết nguyên sơ với thứ gì đó lớn hơn mà ta chưa biết. Chúng đã sinh tồn qua nhiều đợt đại tuyệt chủng và sẽ tiếp tục tồn tại trong tương lai cho dù thời đại con người có lụi tàn.
Phim có đề cập đến chất thức thần chiết xuất từ nấm, nên nếu xem Fantastic Fungi, bạn có thể xem thêm những phim tài liệu khác trên Netflix như The Mind Explained – tập Psychedelics, Have a Good Trip: Adventures in Psychedelics – kể về những trải nghiệm dùng chất thức thần để có cái nhìn đầy đủ, cân nhắc hơn.
