Love, Death + Robots: Tập 35 – Jibaro

Jibaro – tập phim thú vị nhất Mùa 3

Jibaro là tập cuối cùng của Love, Death + Robots Mùa 3 và mình đánh số nó là Tập 35 nếu tính theo thứ tự từ đầu Mùa 1 tới giờ. Đây là tập phim đầu tiên mà mình chọn để review trong Mùa 3 vì nó quá hấp dẫn, giàu cảm xúc, có chất lượng hình âm xuất sắc, biên đạo và biên kịch đặc biệt ở đẳng cấp cao. Xuyên suốt tập phim là vũ điệu của sự đam mê và chết chóc đã làm mình thỏa mãn, có thể xem là kiệt tác của nhà làm phim người Tây Ban Nha Alberto Mielgo, ông giữ vai trò vừa là đạo diễn, biên kịch và thiết kế nhân vật.

Đây không chỉ là tập phim có đầy đủ các yếu tố “tình yêu” và “cái chết” đúng như chủ đề của hợp tuyển Love, Death + Robots, mà nó còn khắc họa một giai đoạn lịch sử của nhân loại, được hòa lẫn với các yếu tố thần thoại, văn hóa dân gian Châu Mỹ và nghệ thuật đương đại. Đây thực sự là tập phim rất phức tạp mà mình nghĩ là cộng đồng mê phim sẽ còn nói về nó trong thời gian dài, cũng như bài viết này sẽ liên tục được update trong trường hợp mình thực sự tìm ra thêm một chi tiết tham khảo đáng giá có liên quan.

“Lady Of The Lake” và vũ điệu của bi kịch

Tập phim bắt đầu với cảnh một nhóm vũ trang tương tự như các Hiệp Sĩ Dòng Đền (Knights Templar) của Tây Ban Nha (hoặc chính xác hơn là các Conquistador) đang đi qua khu rừng rậm rạp sau khi họ đã thu thập được những chiến lợi phẩm quý báu từ thuộc địa. Tuy nhiên, cả nhóm gặp phải sự cố bất ngờ khi họ nghỉ ngơi bên một cái hồ hình trái tim, âm thanh từ phía mặt hồ vang lên khiến cả bọn rơi vào điên loạn.

Đó là tiếng thét của Golden Woman, cô ta đúng nghĩa là “Lady Of The Lake” nhưng chắc chắn không phải là theo kiểu của Nymue, nàng tiên dưới hồ trong Truyền thuyết Vua Arthur, mà là Siren – thực thể tà ác trong Thần Thoại Hy Lạp dùng chất giọng của mình để đưa những người đàn ông vào chỗ chết. Tiếng thét chói tai của cô ta bùng nổ và vang vọng, kết hợp với vũ điệu cuồng loạn mà mê người.

Có thể vẻ ngoài của Golden Woman có thể khiến bạn nghĩ đến những vũ nữ Apsara, tuy nhiên một người bạn có chuyên môn về lĩnh vực này đã giải thích cho mình rằng đó là những động tác của múa đương đại (Contemporary Dance), đặc biệt là kỹ thuật múa của José Limón – vũ công bậc thầy người Mexico đã phát minh ra một trong bốn kỹ thuật chính của múa đương đại.

Phong cách của José Limón (Limón Technique) đặc sắc ở những động tác mạnh, như ngã người hoặc bật dậy, lợi dụng sức nặng của cơ thể và trọng lực để thực hiện động tác, nó dữ dội hơn ba kỹ thuật còn lại của múa đương đại là Cunningham – chú trọng nghệ thuật tạo hình trong không gian, Graham – chú trọng sự yểu điệu, uyển chuyển và Release – chú trọng sự thả lỏng và phối hợp giữa các nhịp thở.

José Limón – một trong những cha đẻ của nghệ thuật múa đương đại đã dành cả cuộc đời mình để tạo ra phong cách mà ông cho là “tập trung vũ đạo của mình vào việc thể hiện vẻ đẹp và bi kịch của cuộc sống con người hơn là giải trí cho mọi người” và nó hoàn toàn phù hợp với nhân vật Golden Woman trong tập phim đáng chú ý nhất Love, Death & Robots Mùa 3 này, mình sẽ phân tích điểm này sau.

Rõ ràng mình không phải một người có kiến thức sâu về nghệ thuật múa nhưng rõ ràng những giải thích từ người bạn của mình đã làm sáng tỏ rất nhiều điều về cách xây dựng nhân vật, thực sự vui khi được nghe về những kiến thức ấy. Cần nhắc lại một lần nữa vũ đạo là một khía cạnh rất quan trọng của Jibaro và nếu bạn yêu thích tập phim này thì nên cân nhắc giá trị của khâu biên đạo (*).

Note: Nhìn vào vũ điệu của Golden Woman, người xem có thể nghĩ rằng đoạn phim đã sử dụng phương pháp Motion Capture, thế nhưng không. Theo chia sẻ của đạo diễn, đội ngũ đã dùng công nghệ Keyframe Animation, một phương pháp không mới, nhưng nó đã mang lại chất lượng rất cao nhờ sự tỉ mỉ của họ, cũng như sự cố vấn và biên đạo bởi một nghệ sĩ múa đương đại chuyên nghiệp là Sara Silkin.

Hiệp sĩ khiếm thính, tình yêu và lòng tham

Dường như bị khiếm thính bẩm sinh, Jibaro nhờ vậy may mắn thoát chết và là người sống sót duy nhất trước ma thuật trong tiếng thét của Golden Woman. Anh ta định rời đi chứ không liều mạng để trả thù cho đồng đội, tuy nhiên Siren đã chủ động tiếp cận Jibaro, bởi đây là lần đầu tiên cô ta thấy một người đàn ông có thể cưỡng lại được sức mạnh của mình.

Golden Woman không có ý định làm hại Jibaro, thậm chí đã ngủ với anh ta một đêm sau khi thể hiện sự bối rối và phấn khích chưa từng có. Tuy nhiên lần gần gũi đầu tiên giữa hai người dẫn đến bi kịch cho cả hai, không có chi tiết nào khẳng định Golden Woman đã yêu Jibaro, mình chỉ có thể xác nhận rằng cô nàng Siren thực sự bị ấn tượng sâu sắc bởi người đàn ông trước mặt, nhưng anh ta lại bắt đầu yêu thích một thứ khác chứ không phải là tình cảm của cô, đó là số vòng vàng đá quý hiếm có đang khảm trên người nàng tiên dưới hồ.

Đêm mà hai nhân vật chính ngủ với nhau thực sự là một bước ngoặt, cả hai bắt đầu chủ động tiếp cận nhau sau tình tiết đó nhưng với hai động cơ khác nhau, một bên đi theo sự tò mò và tiếng gọi của trái tim, còn người kia lại bị thúc đẩy bởi lòng tham – chính là lý do ban đầu đã thúc đẩy các đế quốc ở Châu Âu như Tây Ban Nha hay Anh xâm chiếm thuộc địa, vơ vét của cải từ các tộc bản địa Châu Mỹ. Vì thế, ở đây chúng ta đã có một mối quan hệ độc hại và nó sẽ không mang lại cái kết có hậu.

Có thể thấy Jibaro sẽ sớm dùng chiêu trò để lợi dụng sự hồn nhiên của Golden Woman. Theo một Redditor am hiểu về văn hóa vùng Caribbean đã đưa ra lập luận và một người khác đang sống ở vùng Caribbean xác nhận, Jibaro trong ngôn ngữ của bộ tộc Taino ở vùng Caribbean có nghĩa là “man in the forest” (người đàn ông ở trong rừng, đúng theo cách mà nhân vật đã xuất hiện), còn Golden Woman được truyền cảm hứng từ Atabey, nữ thần của sức sống, sự sinh sản và phì nhiêu – biểu trưng cho sự phong phú về vật chất trong tín ngưỡng Taino.

Jibaro và Golden Woman đã cố hôn nhau, bất kể nó khiến người hiệp sĩ đau đớn, tuy nhiên ý đồ của Jibaro sớm được làm rõ, anh ta chỉ cố thuần phục Siren trước khi đánh cô bất tỉnh. Sau đó, những gì xảy ra được các nhà phê bình nhận định là một tình huống cưỡng bức, chiếm đoạt cả của cải và danh tính, khi từng mảnh vòng vàng bị tháo gỡ một cách thô bạo khỏi người của “Golden” Woman, cô ta đã không còn là Golden Woman nữa, đây là một sự hủy hoại về mặt danh tính.

Ngay cả khi Jibaro đã chết (do dòng nước chứa máu của “nữ thần” chữa lành cho đôi tai, vô tình khiến anh ta có thể dính phải lời nguyền từ tiếng thét) thì bản thân Siren cũng chỉ còn lại cơ thể lõa lồ, vấy máu và một tâm hồn thuần khiết bị tổn thương. Cảnh cuối tập phim, điều chúng ta thấy được ở cô nàng chính là sự giận dữ và tiếc nuối, không chỉ vì người đàn ông mà cô cảm thấy hứng thú đã lạm dụng mình, mà cuối cùng anh cũng đã chết.

Về bản chất, Golden Woman vẫn chỉ là một người phụ nữ ngây thơ và lần đầu có cảm xúc mới lạ với đàn ông, nhưng năng lực của cô lại chính là một lời nguyền. Các chi tiết trên hoàn toàn phù hợp và bổ sung về mặt ý nghĩa lẫn hình tượng cho điệu nhảy của Golden Woman, được biên đạo theo phong cách của José Limón. Nó chính xác là vũ điệu của bi kịch như đã nhắc tới ở trên. Tất cả được thể hiện trong một tập phim không có thoại, được diễn đạt hoàn toàn thông qua cách kể chuyện bằng hình ảnh.

Tập phim Jibaro rõ ràng là phép ẩn dụ mạnh mẽ cho quá trình thuộc địa hóa, sự thống trị của nam giới và bạo lực tình dục. Nó vẫn còn nhiều điểm hay ho có thể là chi tiết tham khảo từ những chủ đề thú vị khác, nhưng để tránh lan man mình sẽ không đề cập đến cho đến khi có một góc nhìn rõ ràng hơn về chúng, dù sao thì Love, Death + Robots Mùa 3 cũng chỉ mới ra mắt mà thôi, chúng ta vẫn còn nhiều thời gian để nghiền ngẫm.

Sự đẫm máu của quá trình thuộc địa hóa

Đạo diễn kiêm biên kịch và thiết kế nhân vật của tập này là Alberto Mielgo – nhà làm phim bậc thầy người Tây Ban Nha (đã thắng đến 3 giải Emmy chỉ với tập The Witness trong Love, Death & Robots Mùa 1), ông đã nghiên cứu kỹ quá trình thuộc địa hóa của đế chế Tây Ban Nha xưa kia ở các nước Châu Mỹ. Cái tên Jibaro cũng có thể một phần được truyền cảm hứng trực tiếp từ tên gọi của tộc người bản địa Shuar, hay người Jivaroan/Jibaroan ở vùng mà ngày nay là Peru và Ecuador, họ đã có những va chạm đẫm máu với thực dân Tây Ban Nha.

Vào thời điểm quân Tây Ban Nha đến Nam Mỹ, người Shuar là nền văn hóa độc lập và thù địch với người ngoài. Người Shuar đã đổ máu trong các trận chiến không khoan nhượng trước thực dân Tây Ban Nha, những kẻ đến lãnh thổ của họ chỉ để tìm kiếm vàng và sản vật quý hiếm. “Jibaro” hay “Jivaro” được phiên âm trại ra từ chữ “Shuar”, mà đôi khi còn được đánh đồng với “savage” – tức “man dại” hay “dã man”, cách gọi miệt thị mà những đế quốc Châu Âu gọi người bản địa Châu Mỹ. Trong một cuộc phỏng vấn, đạo diễn Alberto Mielgo đã nói rằng:

“Không phải tất cả mọi thứ đều phải là về chàng trai đang giải cứu thế giới hoặc hành trình của người anh hùng tốt đẹp, nơi bạn có thể thấy cách anh ta phát triển thành một phiên bản tốt hơn của chính mình.Trong tập phim này, không có sự cải thiện. Trên thực tế, nó chỉ tệ hơn. Cả hai nhân vật đều trở thành phiên bản tồi tệ nhất của chính mình. Và không có bài học nào mà họ học được. Cả hai đều thua cuộc. Thành thật mà nói, tôi thích khi bộ phim để lại cho tôi một chút khó chịu.“

‘Jibaro’ – Tập phim tái định nghĩa hoạt hình dành cho người lớn

Love, Death + Robots: Tập 32 – Swarm