Nhờ đâu Tarot trở nên phổ biến ở Việt Nam?
Tarot len lỏi vào văn hóa đại chúng Việt Nam từ những năm 2010s nhưng mới bắt đầu phát triển mạnh vào năm 2017 và đến năm 2020 đã trở thành hiện tượng thật sự. Bài Tarot đi lên cùng với sự sôi nổi của các nội dung về Gen Z trên mạng xã hội. Có thể nói thế hệ Z (tập khách hàng sinh vào khoảng năm 1995 – 2012) là những người góp phần lan truyền Tarot. Dù không hẳn là Reader (người đọc giải Tarot), người trẻ thế hệ Z với tinh thần cởi mở đã đón nhận và chia sẻ nội dung về Tarot đi xa, thông qua các nội dung hài hước và dễ tiếp cận như meme.
Dễ dàng sở hữu một bộ Tarot cũng khiến loại hình này phổ biến. Giờ đây, ta dễ tìm mua được một bộ bài chính hãng, giá cả phải chăng từ nhiều shop uy tín như Mystic House, LT Tarot, Guu Tarot… So với Thế kỷ 20, bài Tarot xuất hiện với vô vàn diện mạo, hiện đại và mang cá tính của tác giả, thậm chí hình ảnh rời xa chuẩn ban đầu. Ta có thể tìm bài Tarot với đủ chủ đề, từ động vật cho tới ác quỷ, thiên thần… thậm chí tình dục, kinh dị, ăn theo phim ảnh.
Các bộ Tarot được sáng tác có thể cực kỳ chi tiết, mỗi lá bài là một kiệt tác, hoặc cực kỳ đơn giản. Giá mỗi bộ vẫn ngang ngửa nhau thậm chí những bộ được vẽ đơn giản như trẻ con có khi lại còn đắt đỏ hơn. Như trên hình minh họa bạn có thể thấy, bộ Pre-Raphaelic Tarot với tranh vẽ theo phong cách hội họa tiền Raphael có giá khoảng 700.000 VNĐ, nhưng bộ OK Tarot với hình ảnh đơn giản có giá 1 triệu trở lên.
Để bắt đầu xem Tarot: “Hãy chọn một tụ bài…”
“Bây giờ các bạn hãy chọn một tụ bài mình thấy thu hút nhất. Vì đây là trải bài chung nên hy vọng các bạn đón nhận với tâm thế cởi mở nhất”. Nếu là người thường xuyên xem các video chọn tụ bài trên YouTube hay TikTok, hẳn bạn sẽ biết câu chào đó. Xem Tarot online phổ biến từ lâu, bạn không cần phải đi đến tận nơi để được trải bài cho những vấn đề của mình nữa mà có thể đặt lịch trên mạng và reader rút bài hộ. Cách làm này thoạt nghe có vẻ bất cập, nhưng nhiều Querent (người hỏi Tarot) vẫn xác nhận bản thân được đọc bài rất đúng.
Ngoài xem bài cá nhân có trả phí, nhiều Reader sẵn sàng đọc bài miễn phí qua hình thức chọn tụ, quay video đọc tụ bài cho hàng trăm ngàn người xem. Đây là hình thức thu hút người dùng, nhằm để mọi người biết đến Reader nhiều hơn. Người dùng cũng ý thức được rằng xem bài miễn phí thì chấp nhận đó là trải bài chung chung, không thể chi tiết cho bản thân được, nên cũng không đòi hỏi nhiều mà rất ủng hộ Reader. Hình thức đọc tụ miễn phí này đã góp phần giúp Tarot đi sâu hơn vào đời sống Gen Z Việt Nam.
Chi De Papillon là một trong những Reader đi đầu xu hướng “chọn một tụ bài” và thu hút lượng người xem đông đảo, thường xuyên được nhắc đến trên các fanpage về đời sống Gen Z như một biểu tượng văn hóa đại chúng. Được biết Chi đã thông báo “giải nghệ” hồi tháng 7/2021, không còn đọc trải bài nữa mà làm nội dung về chữa lành, chăm sóc bản thân…
Tarot là chỗ dựa tinh thần giữa thời đại dịch
Điều khiến Tarot trở nên phổ biến nữa là sự chuyển biến của thời đại. Những năm gần đây, người trẻ Việt Nam bắt đầu quan tâm đến các vấn đề tâm lý và chú ý chăm sóc sức khỏe tinh thần. Các khái niệm “đứa trẻ bên trong”, “cắt dây”, “thông điệp vũ trụ” không còn xa lạ nữa. Bài Tarot, nhất là những bộ theo chuẩn Rider Waite-Smith lại có hệ thống ý nghĩa được xây dựng theo tâm lý con người, càng là phương tiện xoa dịu hữu ích.
Ngoài được dùng để bói toán dự đoán tương lai, tình hình công việc, tình yêu… Tarot còn được dùng cho mục đích chữa lành, như đặt câu hỏi về tổng quan năng lượng, giúp Querent tự nhận thức được tình trạng bản thân. Ngoài ra còn có trải bài mang thông điệp chữa lành, điều tích cực đang đến, vũ trụ ưu ái bạn ra sao, điều bạn cần nghe lúc này. Những trải bài dạng này có tác dụng động viên người hỏi, truyền tải năng lượng tích cực, các reader kinh nghiệm hơn còn có thể đưa ra lời khuyên, tư vấn ngoài trải bài.
Đây vốn là những điều các Querent khó có thể tìm thấy ngoài đời. Bởi vì không có ai đủ thông thái hay kiên nhẫn để chia sẻ những vướng mắc nên người ta đành tìm đến sự thông thái từ những lá bài. Reader đóng vai trò là người truyền dẫn thông điệp, họ tự nhận bài ra thế nào thì đọc thế ấy, không thể “chế biến”. Một Reader giỏi không chỉ có khả năng giải nghĩa bài mà còn phải rất nhạy cảm, tâm lý để truyền đạt thông điệp một cách dễ chịu, tích cực hơn. Bởi một khi đã tìm đến Reader, người hỏi chắc chắn đang trong trạng thái dễ vỡ.
Giữa thời buổi đại dịch, cuộc sống có nhiều biến chuyển khó lường, con người bắt đầu tìm đến chỗ dựa tâm linh nhiều hơn. Đối với người trẻ, đó là những lá Tarot, Oracle, nhưng họ tiếp tận nó một cách thế tục (secularism). Một người có thể mua vài bộ Tarot/Oracle để tự trải cho bản thân hoặc người thân mà không cần có kỹ năng đọc bài cao cấp. Họ chỉ đơn thuần tìm một dấu chỉ giữa hỗn mang, khi không có người để dẫn dắt, tâm sự.
Hành trình chữa lành của bài Tarot với giới trẻ
Kéo theo sự nổi dậy của Tarot đó là hàng loạt hoạt động, sản phẩm khác cũng phất lên theo: mua bài Tarot thì phải mua kèm đá thanh tẩy, nến thơm, nhang, tinh dầu xông để reader và querent thư thái tinh thần, làm sạch năng lượng trước khi đi vào trải bài. Mối quan tâm đến phạm trù chữa lành tâm linh khiến người dùng Tarot quay sang tìm hiểu các sản phẩm khác như con lắc cảm xạ, runes, charms, thảo mộc, I-Ching, Lenormand…
Các hoạt động chữa lành như massage Reiki, thiền, Yoga, thưởng trà… cũng được quan tâm hơn. Người dùng đến với Tarot ban đầu vì những hình ảnh đẹp đẽ của nó, vô tình dấn sâu vào địa hạt tâm linh và đầu tư hơn cho công cuộc cứu rỗi tâm hồn.
Đôi khi băn khoăn về bản chất của bài Tarot
Hiện nay hệ thống Tarot được sử dụng phổ biến nhất là Rider Waite-Smith, do nhà thần học Arthur Edward Waite đề ra, cùng hình ảnh minh họa vẽ bởi nữ danh họa Pamela Colman-Smith vào đầu TK20. Nếu được nhìn thấy chuẩn bài của mình được mọi người sử dụng nhiều thế này, hẳn hai vị sẽ rất vui lòng. Bởi họ đã sáng tác ra Rider Waite Tarot sao cho tất cả mọi người đều có thể tiếp cận và đọc hiểu Tarot.
So với chuẩn bài cổ xưa hơn là Marseille và của hội kín Bình Minh Ánh Kim, Rider Waite-Smith Tarot sử dụng hệ thống hình ảnh nhiều chi tiết, gần gũi hơn với bảng hướng dẫn mang tính con người hơn. Trong Tarot chuẩn Rider Waite-Smith, không có trắng-đen, thành công-thất bại, gặt hái-buông bỏ đơn thuần mà luôn có một tia sáng hoặc chút cố gắng. Ví dụ, mọi người luôn bất an khi bóc ra lá The Tower, với hình ảnh ngọn tháp bị sét đánh, con người ngã nhào từ trên cao, báo hiệu điều chẳng lành.
Thế nhưng The Tower đang đề cập đến sự thay đổi, mặc dù thay đổi ấy có phần đột ngột, nhưng nó là cần thiết cho tình trạng của Querent. Điều Querent cần biết khi thấy The Tower trong trải bài, đó là chuẩn bị tinh thần cho những thay đổi ấy, xuôi theo dòng và can đảm đón nhận, thay vì hoảng lên bởi hình ảnh trong lá bài. Điều này tương tự lá Death (Cái Chết), vốn báo hiệu kết thúc một chu kỳ, sẵn sàng đón nhận khởi đầu mới.
Rider Waite-Smith Tarot không hẳn mang hệ thống hình ảnh tối ưu nhất so với chuẩn Marseille (điều mà người viết sẽ đề cập kỹ hơn ở bài viết khác), nhưng chính sự mềm mại trong đường nét, cùng khả năng tạo cảm hứng, cặp đôi Waite-Smith đã giúp Tarot phổ biến đến nhiều người, góp phần trong công cuộc chữa lành của họ. Còn người dùng muốn từ đó phát triển sang hệ Marseille hay Thoth là tùy theo lựa chọn và nhu cầu của họ.
Kết: Tỉnh táo lắng nghe thông điệp của lá bài
Nhờ các nội dung liên quan đến Tarot, khái niệm “tôn giáo vũ trụ” (cosmic religion) mới bắt đầu được chú ý và đưa vào thực hành bởi những người trẻ. Họ tin rằng có một vũ trụ đang quan sát từng hành động của mình, không phán xét không trừng phạt, chỉ phản ứng. Từ đó, họ bắt đầu xây dựng tư duy tích cực nhằm thu hút phước lành vũ trụ ban cho mình. Đây có thể xem là một cách thực hành tốt.
Tuy nhiên, điều quan trọng là Querent và Reader nên tỉnh táo vạch ra ranh giới. Chúng ta có thể lắng nghe thông điệp từ những lá bài, hay vũ trụ và cảm thấy an tâm. Nhưng điều khiến cho những thông điệp tốt lành ấy trở thành hiện thực chính là hành động thực tế của chúng ta. Vũ trụ sẽ luôn bên bạn, với điều kiện bạn phải tiến bước.
