The IT Crowd là loạt phim hài sitcom Anh quốc của đài Channel 4, do do Graham Linehan viết kịch bản, Ash Atalla sản xuất và có sự tham gia của Chris O’Dowd, Richard Ayoade, Katherine Parkinson và Matt Berry. The IT Crowd có tổng cộng 5 mùa (24 tập trong 4 mùa chính và 1 tập mùa thứ 5 đặc biệt) và nhanh chóng trở thành một trong những sitcom được yêu thích nhất với cộng đồng fan trung thành, là một phần quan trọng của văn hóa đại chúng.
Trong số những di sản mà The IT Crowd để lại, có một tập phim đặc biệt bị Channel 4 xóa bỏ khỏi nền tảng vào năm 2020 – “The Speech”, nhưng tập phim vẫn được chiếu trên Netflix. Thế nhưng, trước khi nhắc đến những tranh cãi, ta hãy bàn đến sự hoàn hảo trong kịch bản tập phim, vốn là hình mẫu lý tưởng cho một tập phim sitcom xuất sắc.
Dưới đây tiết lộ nội dung phim. Các bạn cân nhắc nếu muốn đọc tiếp.
Tóm tắt nội dung The Speech
Jen cuối cùng cũng được chọn làm nhân viên của năm, cô rất hào hứng và có thái độ say mê thái quá với thành tựu nên Roy và Moss quyết định chơi xỏ cô. Nhân viên của tháng sẽ phải lên đọc phát biểu về chuyên ngành của phòng ban mình trước mặt các cổ đông, tức là Jen phải chia sẻ về kiến thức công nghệ, thứ mà cô không hề có.
Roy và Moss đề nghị viết hộ Jen bài phát biểu, đồng thời đưa cho cô một vật “quý hiếm”: chiếc hộp chứa đựng Internet trong đó. Đương nhiên đó là một trò chơi khăm, để Jen ngớ ngẩn tin theo và trình bày chiếc hộp trước mặt cổ đông.
Sự cân bằng trong xử lý tình huống
Đây là một dạng kịch bản thường thấy trong sitcom, ở đó một nhân vật, thường là trước đó làng nhàng chưa có thành tựu gì, nay có cơ hội tỏa sáng nhưng họ phải vượt qua một chướng ngại để biến phút huy hoàng thành sự thật. Thế nhưng, họ sẽ bị đồng đội “bóp”. Các bạn có thể tham khảo tập phim The Triangle của The Amazing World of Gumball.
Vì là phim hài, chắc chắn sẽ không có chuyện nhân vật thành công xuôi chèo mát mái. Tuy nhiên, phải xử lý kết cục này sao cho không nhàm chán? Bởi khán giả đã đoán biết được phần nào kết cục rồi.
Đến mùa 3 tập cuối cùng rồi thì biên kịch Graham Linehan cũng đã biết được khán giả thích gì rồi, cũng như tình cảm họ phát triển cho nhân vật. Linehan đã khéo léo cân bằng sao cho Jen không bị bẽ mặt như Darwin Watterson tội nghiệp, nhưng Roy và Moss vẫn thỏa mãn vì trò chơi khăm đã gây được hỗn loạn.
Hóa ra tất cả mọi người đều tin lời Jen thuyết trình về “chiếc hộp Internet” và ủng hộ cô nhiệt tình. Jen rất hạnh phúc nhưng vì một sự cố, chiếc hộp bị đè nát, gây ra hỗn loạn bạo lực theo kiểu tận thế vì ai cũng tin lời Jen, “Nếu hộp Internet hỏng, cả thế giới sẽ chìm trong tăm tối” (phần nào đó điều này cũng đúng).
Bằng cách giải quyết này, biên kịch đã làm hài lòng tất cả: Jen có được phút giây tỏa sáng, khán giả yêu Jen sẽ hài lòng, Roy và Moss vẫn có thể đấm tay nhau vì đã biến cổ đông thành trò cười. Tuyến truyện của phòng IT kết thúc theo phong cách tấu hài đặc trưng của The IT Crown. Ở đây có một sự tôn trọng nhân vật, không đẩy họ lâm vào tình cảnh quá bế tắc hay rơi xuống điểm thấp nhất.
Tập phim gây tranh cãi
Tuy nhiên, “The Speech” cũng là tập phim gây tranh cãi nhất The IT Crowd. Nhiều người gay gắt gọi nó là vết nhơ của loạt phim, đồng thời biên kịch Graham Linehan bị gán cho là kẻ kỳ thị người chuyển giới (transmophobic).
Cụ thể là trong tuyến truyện của Douglas Reynholm, anh hẹn hò với một nữ phóng viên April là người chuyển giới, nhưng anh không biết vì nghe nhầm “I used to be a man” (Em từng là đàn ông) thành “I’m from Iran” (Em đến từ Iran). Sau đó Doughlas phát hiện ra sự thật này và chia tay April, cả hai tranh cãi và dẫn đến xô xát (thật tình mà nói đây là một cảnh đánh nhau rất hay).
Tập phim bị phản đối vì cảnh đánh nhau này. Trong một tuyên bố của Channel 4 đối với Linehat thì “động thái kì thị chuyển giới đã tăng lên sau khi tập phim được phát sóng năm 2008, số vụ hành hung người chuyển giới đã tăng lên và vị trí của họ trong xã hội bị đe dọa”.
Chuyện này khiến ta liên tưởng đến bộ phim truyền hình Người Phán Xử vốn rất thành công của Việt Nam, nhưng bị một thiếu tướng cho là “làm gia tăng tỷ lệ tội phạm”. Cả hai trường hợp của The Speech và Người Phán Xử đều không có số liệu hay lời khai chứng minh bộ phim ảnh hưởng tới tội phạm.
Tập phim cũng bị khán giả mới la ó vì mang người chuyển giới ra làm tiếng cười rẻ tiền, rằng nhân vật April được thể hiện những nét tính cách đàn ông thông qua cử chỉ còn nam tính, ám chỉ rằng bên trong cô vẫn là một người đàn ông.
Tuy nhiên, không phải người chuyển giới nào cũng ghét Linehan và kết tội ông. Bản thân người viết không phải người chuyển giới nên sẽ không thể có ý kiến gì về vấn đề này, chỉ xin trích dẫn một ý kiến khác của Debbie Hayton, giáo viên và là nhà báo chuyển giới. Debbie đã phỏng vấn Linehan và bày tỏ ý kiến của mình về việc The Speech bị xóa bỏ khỏi Channel 4 là kỳ quặc và “không giúp ích được gì cho người chuyển giới như tôi”.
Nói cách khác, cộng đồng chuyển giới giờ đã quá mỏng manh để có thể xuất hiện trên phim hài và việc đề cập phụ nữ chuyển giới từng là đàn ông đều bị bác bỏ.
Tôi không hiểu động thái này [xóa bỏ The Speech] có ích gì cho cộng đồng chuyển giới. Chúng tôi đã dành nhiều năm vận động để được đối xử bình đẳng; không bị ôm ấp vỗ về và cho là quá mỏng manh để cống hiến hay cạnh tranh. Hơn nữa, quan điểm phụ nữ chuyển giới trên thực tế vẫn là đàn ông có thể là sự thật và cần được mang ra thảo luận, chứ không phải bị lên án là phát ngôn thù địch và bị cấm sóng.
Có gì sai khi làm đàn ông? Chẳng có gì sai. Miễn là từ đó miêu tả giới tính khi sinh (sex) của chúng ta chứ không liên hệ đến những định kiến và kỳ vọng mang tính phân biệt giới mà tới giờ chúng ta vẫn gọi là giới tính bản dạng (gender).
Việc Debbie bênh vực Linehan khiến người viết nhớ đến Dave Chappelle, danh hài độc thoại cũng đang bị cộng đồng người chuyển giới tẩy chay. Chappelle cũng tuyên bố mình không kỳ thị người chuyển giới và bản thân cũng có một người bạn chuyển giới Daphne Dorman – người công khai ủng hộ Dave trên Twitter và bị đàn áp dữ dội. Cô đã tự sát vào năm 2019, là tiền đề để Chappelle thực hiện show đặc biệt trên Netflix mang tên The Closer, xác định rằng sẽ không diễn hài nữa chừng nào anh và cộng đồng LGBTQ+ có thể “cười cùng nhau”.
Linehan bị ghét bỏ chủ yếu bởi tư tưởng “người chuyển giới thành nữ vẫn là đàn ông” (giống Chappelle), khiến cộng đồng chuyển giới bất bình. Linehan giải thích thêm, trong thời đại ngày nay, chuyển giới đã bị “thời thượng hóa”, dẫn tới những đối tượng yếu thế như phụ nữ và trẻ em gặp nguy hiểm. Ông cho rằng việc một người có thể dễ dàng xác định bản thân mình là phụ nữ dù vẫn còn râu rậm và các đặc điểm hình thể nam tính sẽ dẫn đến việc những tên tội phạm tình dục lợi dụng tình trạng xã hội này để hóa trang thành người chuyển giới và tiếp cận con mồi.
Ông cũng dẫn chứng việc một tội phạm nam chuyển giới được chuyển vào trại giam nữ và tấn công 4 bạn tù nữ, hay một tội phạm nam nguy hiểm là Johansson (giết hại và phân xác bạn gái cùng con chó của cô) cũng được chuyển vào trại nữ, có hành vi đe dọa những phụ nữ mà hắn cho là kì thị chuyển giới. Hay việc tôn vinh một người đàn ông vừa chuyển giới nữ 4 tháng là “Nữ doanh nhân hàng đầu” là bất công, ông cho đó là một sự xúc phạm và đe dọa phụ nữ.
Việc ông không chịu thỏa hiệp và chiến đến cùng với tư tưởng của mình cũng là tác nhân khiến hôn nhân đổ vỡ, khi địa chỉ kinh doanh của vợ ông bị quấy rối, bản thân Linehan mất nhiều việc dẫn đến tài chính thiếu ổn định. Thế nhưng hiện ông vẫn không từ bỏ.
