Swarm – Chủng tộc ngoài hành tinh cổ đại
Tập phim là một sự nhắn nhủ, một tiếng cười chua cay, châm biếm vào sự cao ngạo của con người, khi chúng ta tự cho rằng mình là bá chủ thế giới. Hầu hết các mối quan hệ của con người với loài vật khác đều độc hại, chúng ta săn bắt, diệt chủng, nô dịch, hoặc thuần hóa chúng để phục vụ cho riêng mình. Tuy nhiên, khi vượt ra khỏi đường chân trời và tiến vào vũ trụ, sẽ ra sao khi nhân loại đối mặt với một chủng tộc ưu việt hơn? Điều gì sẽ xảy ra nếu trong tình huống này, chính con người là những sinh vật sẽ phải quy phục và bị hấp thụ?
Hãy đến với tập phim thứ sáu của Love, Death & Robots Mùa 3 và mình đánh số là tập thứ 32, nó tiếp tục khai thác chủ đề về sự tương tác giữa con người với sinh vật ngoài hành tinh. Swarm (tạm dịch là Bầy Đàn) dựa trên một phần nhỏ trong đoản thiên tiểu thuyết (novelette) thuộc vũ trụ Shaper/Mechanist của tác giả Cyberpunk tài năng Bruce Sterling. Tim Miller, người sáng tạo ra show Love, Death & Robots đã đích thân đạo diễn và đồng viết kịch bản với nhà biên kịch Philip Gelatt trong tập phim này.
Các đầu truyện thuộc vũ trụ Shaper/Mechanist xoay quanh bối cảnh giả tưởng khi loài người được chia làm 2 phe, đầu tiên là các Shaper, họ chỉnh sửa gene để trở thành các Posthuman (Hậu Nhân) với khả năng vượt xa con người bình thường. Phe thứ hai là Mechanist, sử dụng Cybernetic (Điều khiển học) làm con đường tiến hóa, thay thế bộ phận cơ thể bằng máy móc. Kế đến là chủng tộc ngoài hành tinh Swarm – bầy đàn sống cộng sinh với nhiều loài sinh vật khác.
Cả hai phe là Shaper và Mechanist đều cảm thấy hứng thú với tổ chức xã hội ưu việt của Swarm, về cách mà chúng vận hành hiệu quả, tạo nên một chủng loài phồn thịnh và phát triển bền vững. Đồng thời, họ cũng cố gắng chạy đua để tiếp cận và khai thác nguồn lực của Swarm. Câu chuyện bắt đầu với việc tiến sĩ Simon Afriel thuộc phe Shaper đã hợp tác với hai sinh vật ngoài hành tinh khác là trung gian, để làm quen với Swarm.
Khi đến tổ của Swarm nằm bên trong một thiên thạch lớn (còn có thể gọi là “Hive World”), Afriel được chào đón bởi một nhà nghiên cứu khác là tiến sĩ Galina Mirny, người đã chung sống hòa bình với Swarm được một thời gian rồi. Mirny tỏ ra khá hiểu cách mà tổ Swarm vận hành, đồng thời rất yêu quý chúng. Tuy nhiên, khi Afriel tiết lộ rằng anh ta muốn tìm cách kiểm soát xã hội của Swarm để phục vụ cho loài người, Mirny đã không đủ mạnh mẽ để phản đối.
Ban đầu, cô nàng từ chối để Afriel lợi dụng những sinh vật ngoài hành tinh vô tội nhưng cuối cùng bị anh ta thuyết phục. Một số tương tác dẫn đến mối quan hệ lãng mạn giữa họ và kể từ đó, Mirny không còn ý chí để phản đối lại hành vi sai trái của Afriel, bất kể với trí tuệ của mình, cô hoàn toàn hiểu được rằng mọi lý do mà họ tự viện dẫn về mặt đạo đức khi khi lợi dụng tổ Swarm chỉ là tự lừa mình để bớt cảm thấy tội lỗi mà thôi. Họ không bao giờ ngờ được những gì sắp xảy ra.
Tham vọng và thói ngạo mạn của nhân loại
Tổ Swarm là một cộng đồng đông đúc nhưng hoạt động cực kỳ quy củ với hiệu suất cao với một thực thể “Nữ Hoàng” đứng đầu tương tự như tổ mối hoặc tổ kiến, chúng gần như không có lỗi và mọi quy trình, mọi hành vi của mỗi sinh vật trong tổ đều chính xác. Tuy nhiên cũng vì thế mà các nhà nghiên cứu của loài người đã nhận định sai về chúng, họ cho rằng Swarm chỉ là một nhóm sinh vật hữu cơ thiếu ý thức, không có cảm xúc hoặc tri giác. Họ đã phạm sai lầm chết người.
Tin rằng có thể lừa được tổ Swarm, Afriel và Mirny lên kế hoạch tạo ra một cái tổ của riêng họ. Ý tưởng là họ sẽ nuôi một quả trứng được “chỉnh sửa” trở thành thực thể Nữ Hoàng kế tiếp, nó sẽ có con cái của riêng mình mà họ có thể hoàn toàn thao túng, sử dụng như các công cụ lao động và vũ khí cho loài người. Afriel thậm chí đã chuẩn bị sẵn các pheromone – những tín hiệu hóa học được tổng hợp từ trước để giúp kiểm soát các sinh vật trong tổ Swarm.
Họ đã thành công bước đầu khi sử dụng pheromone để ra lệnh cho một số sinh vật là “công nhân” của tổ lấy cắp một quả trứng từ Nữ Hoàng. Kế hoạch dường như diễn ra rất mạch lạc, nhưng một ngày nọ, những sinh vật mà họ đang điều khiển đã báo cáo lại với Simon Afriel rằng chúng không được đồng loại cho ăn nữa. Nữ hoàng đã phát hiện sự phá hoại bên trong tổ! Afriel bị tấn công bởi quân đội của Nữ Hoàng, chúng đang tìm cách bảo vệ bầy đàn.
Thậm chí, những vệ binh của Nữ Hoàng dứt khoát xử tử những công nhân đã bị Afriel tẩy não. Bất kể sở hữu cơ thể Posthuman được cường hóa, Afriel cũng không thể chống lại số đông những sinh vật ngoài hành tinh. Chúng nhanh chóng vô hiệu và đưa anh ta đến trước một thực thể đáng gờm mà họ chưa từng biết tới, nơi Simon chứng kiến cảnh tượng khủng khiếp. Người xem cũng nhận ra rằng hai nhà khoa học này cứ như là Adam và Eve đang ở trong “Vườn Địa Đàng” của chủng tộc ngoài hành tinh, nhưng họ đã phạm phải “Trái Cấm”. Kết quả là loài người có thể bị hủy diệt.
Bước tiến hóa của bầy đàn sau hàng triệu năm
Simon Afreil thấy Galina Mirny, người đã bị một sinh vật kỳ lạ sát hại, hấp thụ và tiếp quản ký ức cũng như kiến thức của cô ta bằng cách đâm những cái xúc tu vào não. Thứ mà anh ta đối mặt là một dạng đột biến vô cùng thông minh, nó chỉ xuất hiện khi có hiểm họa đe dọa cả tổ. Nó giải thích làm thế nào mà tổ Swarm đã chiến thắng trước hàng chục đối thủ hùng mạnh mỗi khi chúng bị tấn công. Swarm sẽ hấp thụ toàn bộ ký ức di truyền cũng như trí tuệ của kẻ thù và tiến hóa ngày càng mạnh hơn.
Sinh vật thông minh cũng tự xưng là Swarm này buông lời đe dọa Afriel rằng nó có thể sẽ làm điều tương tự với loài người. Mặc dù vậy, với sự kiêu ngạo của mình, Afriel không chịu lùi bước và kiên cường thách thức. Tập phim kết thúc khi Swarm nói với Simon rằng nó rất vui vì anh đã thay mặt loài người chấp nhận thử thách của nó, mặc dù bỏ ngỏ việc giải thích rằng cuộc chiến sẽ diễn ra như thế nào.
Các xúc tu của Swarm bủa vây xung quanh Simon Afriel, nó có thể dễ dàng tóm lấy và hấp thụ anh ta giống như Mirny, người mà nó đã cho phép chung sống hòa bình suốt một thời gian dài. Tuy nhiên, trên thực tế là Swarm không cần làm thế, nó sẽ thả cho Afriel đi, bởi Swarm đã nhìn ra rằng ngay cả khi nó không tấn công và hủy diệt loài người, thì nhân loại cũng sẽ sớm tự diệt vong vì họ quá ngạo mạn, mà theo cách mô tả của Swarm là bị “nhiễm chính cái sự thông minh của mình”.
Điều gì đã xảy ra và bản chất của Swarm là gì?
Đến cuối phim, Swarm đã tự giải thích rằng chúng không phải một loài vô tri giác, chúng không thể tồn tại hàng triệu năm giữa vũ trụ bao la mà không có năng lực vượt trội. Khi đại diện của tổ Swarm lộ rõ bản chất của nó, tập phim bắt đầu nhuốm màu Cosmic Horror. Lúc này, Simon Afriel dù là nhà khoa học Posthuman ưu tú đi nữa cũng lép vế khi đối mặt với một thứ siêu việt hơn mình.
Sinh vật mới này tự gọi mình là Swarm vì “thiếu một tên gọi hay hơn”, trên thực tế nó là dạng sống phản ánh ý chí của cả tổ, một thực thể chuyên biệt phục vụ vai trò “tình báo và phản gián” như vậy chỉ xuất hiện khi cần thiết và sẽ thoái hóa khi không có nhiệm vụ nào cụ thể. Nó kế thừa toàn bộ ký ức di truyền của chủng loài trong hàng triệu năm và là một sinh vật thông thái, có tầm nhìn xuyên suốt tự cổ chí kim, đã từng chứng kiến sự suy tàn của hàng chục chủng loài tiên tiến không thua gì con người.
Thông qua cái xác của tiến sĩ Mirny, nó tiết lộ rằng con người không phải là chủng tộc đầu tiên cố ý xâm chiếm tổ Swarm. Có đến 15 loài thông minh khác đã cố làm như vậy trong quá khứ và tất cả những kẻ địch đó đều đã bị Swarm quy phục, trở thành những sinh vật cộng sinh phải đi dọn chất bẩn trong tổ. Cứ mỗi một lần đồng hóa và thu thập thông tin di truyền của loài khác, Swarm trở nên mạnh hơn, thông minh hơn và gần như bất bại.
Thoạt nhìn, tổ Swarm có vẻ như toàn những sinh vật thiếu tri giác, đơn giản là vì ý chí của giống loài đã hoạch định như thế, bởi trí tuệ của Swarm cho rằng “trí thông minh không bị ràng buộc sẽ dẫn đến khả năng là tự hủy hoại vì nó là một mối đe dọa đối với sự tồn tại của cộng đồng về lâu dài“. Dựa trên kinh nghiệm của Swarm, các chủng tộc bị “nhiễm trí thông minh” chỉ có thể tồn tại trong vài nghìn năm, và sau đó Swarm không bao giờ thấy chúng nữa, nó mô tả về những chủng loài thông minh (đã biến mất) như sau.
“Họ đã vượt qua tầm nhìn của ta. Tất cả họ đều đã khám phá ra điều gì đó, học được điều gì đó, điều đó đã khiến họ vượt qua sự hiểu biết của ta. Có thể là họ đã trở nên siêu việt. Bằng mọi cách, ta không thể cảm nhận được sự hiện diện của họ ở bất cứ đâu. Họ dường như không làm gì cả, họ dường như không can thiệp vào bất cứ điều gì; đối với tất cả các ý định và mục đích, họ dường như đã chết. Biến mất. Họ có thể đã trở thành thần, hoặc thành ma. Trong cả hai trường hợp, ta không muốn trở thành như họ.“
Câu nói của Swarm rất thành thật, và cũng rất châm biếm, khi nó chỉ ra những loài thông minh nhưng không biết giới hạn của bản thân như con người đều sẽ sớm lụi tàn, trong khi Swarm trường tồn vì nó biết thích nghi và sử dụng trí thông minh của mình đúng cách. Thực ra hình mẫu về Swarm rất giống với loài Tyranid trong Warhammer 40,000, hoặc bầy đàn Zerg trong Starcraft. Chúng đều là một tập hợp có “ý thức tập thể” (collective consciousness), là tập hợp các niềm tin, ý tưởng và thái độ đạo đức được chia sẻ giữa các thành viên trong loài để vận hành như một lực lượng thống nhất.
Thuật ngữ “ý thức tập thể” này được nhà xã hội học người Pháp Émile Durkheim đưa ra vào năm 1893. Bạn có thể thấy rằng dường như Swarm có thể dựa trên cấu trúc của một tổ mối hoặc tổ kiến, nhưng đừng nhầm lẫn rằng mối hoặc kiến là những loài có “ý thức tập thể”. Nếu có một loài nào thực sự tiến hóa theo cách này, chúng phải rất tiến bộ và có trí tuệ vượt xa con người. Các cá thể của ý thức tập thể không phải là một bộ óc duy nhất theo cách hoạt động của tâm trí con người, mà thay vào đó chúng là một khối kết tụ lớn được tạo ra từ sự hiện diện của vô số sinh vật, được thúc đẩy bởi động cơ chung là duy trì lợi ích của cả giống loài.
Chiến lược tình báo và phản gián hoàn hảo
Theo nguyên tác của Bruce Sterling, thực thể Swarm hoạt động như một phần của hệ thống miễn dịch cho siêu tổ chức (superorganism) là cả tổ. Swarm về bản chất là một loài hòa bình, chúng không chủ động gây chiến và sẽ chào đón hầu hết các loài khác đến “tham quan” trong tổ, bao gồm cả con người như chúng ta đã thấy trong phim. Tuy nhiên, khi những kẻ xâm nhập này nổi lòng tham và có ý định phá hoại tổ theo một cách nào đó, tất cả chúng đều bị “hấp thụ” và thoái hóa trở thành loài cộng sinh vô tri giác.
Khi điều đó xảy ra, các cá thể xâm nhập trở thành một phần trong xã hội của Swarm, đồng thời Swarm hoàn toàn có được thông tin, ký ức di truyền, điểm mạnh và yếu về giống loài xâm lược đó. Chúng đã sử dụng các nguyên tắc tương tự như việc tạo ra kháng thể thông qua vắc-xin. Từ đó, Swarm luôn có sẵn sách lược để vô hiệu cuộc tấn công bởi lực lượng chính từ đồng loại của những cá thể mà nó đã đồng hóa trước đó (trong trường hợp loài đó cố gắng gây chiến) – đây là triết lý “hậu phát tiên chí”, tức Swarm không bao giờ đánh trước, nhưng khi nó ra tay thì đã nắm chắc phần thắng.
Đó là cách mà Swarm chưa bao giờ thua trong một cuộc chiến, bởi chúng luôn nắm đằng chuôi, tức là mỗi khi Swarm đồng hóa và hấp thụ cá thể của một giống loài, thì loài đó sẽ không bao giờ còn có cơ hội để chiến thắng Swarm nữa, vì mọi đặc điểm của giống loài đó đã bị Swarm khám phá. Swarm đưa ra một ví dụ cho Afriel về sinh vật màu xanh nhỏ đang dọn bãi ói của anh ta, 2 triệu năm trước, tổ tiên của loài đó từng khiến cả thiên hà rung chuyển, tuy nhiên chúng đã tuyệt diệt khi gây chiến với Swarm, giờ đây chỉ còn là một cá thể cộng sinh thấp kém giữ vai trò dọn vệ sinh.
